: Plakkaat van Verlatinghe:

Op 22-Juli wordt het 'Plakkaat van Verlatinghe' geschreven en binnen 7 dagen ondetekend. Nadien is het in gedrukte vorm uitgegeven. De gedrukte tekst vormt de grondslag van de kennis van de inhoud.

Het eerste deel van het plakkaat, zet de toon:

Het is aan ieder bekend dat een vorst, als dienaar van God, geacht wordt zijn onderdanen te beschermen tegen alle onrecht, overlast en geweld, zoals een herder zijn schapen beschermt. De onderdanen zijn niet door God geschapen om de vorst in alles wat hij beveelt onderdanig te zijn en hem als slaven te dienen. De vorst regeert bij de gratie van zijn onderdanen en moet met recht en reden over hen regeren, hen beschermen en liefhebben zoals een vader zijn kinderen liefheeft en zoals een herder met hart en ziel zijn schapen beschermt. Als een vorst zijn plichten niet nakomt, maar, in plaats van zijn onderdanen te beschermen, hen probeert te onderdrukken als slaven, dan is hij geen vorst, maar een tiran. In dat geval mogen zijn onderdanen, na beraadslaging in de Staten-Generaal, hem afzweren en een andere leider kiezen. Dit recht hebben zij te meer als ze hun vorst niet met vreedzame middelen van zijn tirannieke neigingen hebben kunnen genezen. In dat geval hebben ze geen andere middelen om hun natuurlijke vrijheid, waarvoor men zich met hart en ziel dient in te zetten, veilig te stellen. Daarvan zijn diverse voorbeelden bekend uit andere landen en andere tijden.

Dit zijn voor ons geen vreemde gedachten, echter, we leven in een tijd waarin men zich erg drukt maakt over het zichzelf plaatsen “buiten de rechtsorde”.

Hierin zitten een aantal aannames:

1. dat de ordening die we kennen, recht is;
2. dat die onaantastbaar is tenzij je 3/4 van de 2e Kamer en 1e Kamer hebt weten te veroveren;
3. dat er geen ambtenaren zijn die dat frustreren;
4. dat het kiessysteem recht is;
5. dat er eigenlijk geen vuiltje aan de lucht is.

Wanneer je het vervolg wil lezen: ga dan naar: Nederlandse onafhankelijkheid zodat je kennis drager wordt en vergelijkingen en afwegingen kunt maken met de huidige tijd.

Aandachtpunt verdient ook de Geuzenpenning van 1574. Het woord Geus verwijst naar de goot, zoals wij ons spreekwoord hebben: in de goot belanden. We bedoelen daarmee niet de huidige goot aan het dak, dat het hemelwater afvoert, maar de goot in het midden van de straat, die het vuil, poep, en ander afval afvoert.

Vandaar het nieuwe woord: koop-goot.

Tegenwoordig kennen we in Nederland het woord wappie, met als tegen-woord: snappie. In de Verenigde Staten heet het denigrerend: “Deplorable” of “Pepe the frog”, en door de [s]linkse kerk als recht in de leer zijnde Leninisten aangevallen als rechtsextremistisch.

Dit soort van MEME-achtige benamingen zijn van alle tijden, zo lijkt het. Interessant, wat er dus op geschreven staat, namelijk de zin:

LIVER TVRCX DAN PAVS, EN DESPIT DE LA MES.

Uiteraard, liever Turks dan Paaps is bekend. Wanneer we ons realiseren dat hier staat dat men liever onder het Islamitische Ottomaanse Regime zou willen vallen dan een Katholieke, moet ook de vraag worden gesteld, of en welke rol het Ottomaanse Rijk in dit tijdsgewricht speelde? Waren er contacten tussen de rebellen tegen de Spaanse Kroon en de Turken? Hebben de laatsten misschien iets uitgehaald waardoor Spanje niet de volle militaire macht kon uitoefenen?

En het laatste deel dan? En despite de la mes? Ik wil de bedenkers zeker geen taal humor onthouden.

• Ten eerste, velen hadden een klassieke opleiding genoten, en spraken tot op zekere hoogte latijn, en/of Frans.
• Ten tweede omdat Frans de taal van de diplomatie was, en,
• Ten derde: nog steeds de taal was van het Engelse Koningshuis.
• Ten vierde, gelet op de doelgroep: bekijk het eens vanuit oud Nederlandse uitspraak.

Je zou de zin dus kunnen begrijpen als: liever Turks dan Paaps ondanks de mis.

Echter, het mist een steekhoudend argument. En, een Francofiel zal zeker opmerken dat malgré, als uitdrukking van ondanks, beter zou passen.

Rondneuzend in woordenboeken van de Oud-Franse taal kwam ik de volgende tekst tegen onder het woord: despitement¹.:

Lequel Richart moult orguillusement et despitement respondi au suppliant aussi comme par maniere de raffarde ou moquerie.

Feitelijk: met verachting reageren en van iemand een karikatuur maken, een “spitting image”, een typetje; niet serieus nemen.

Dan het woord: mes.

Je kan direct denken aan het woord: mis, zoals de Paus, of een Katholieke Priester, die opdraagt, als deel van zijn mis-sie, of bediening. Echter, het oude Frans kent een eerste betekenis dat land-huis (mansion), boerderij, landgoed, tuin, woonplaats, uitstel (uitzet?).

Dit maakt, dat de zin te lezen is als: liever Turks dan Paaps onderwijl alle waardevolle bezittingen van levensonderhoud als een spitting image te zien.

Deze lezing sluit aan bij een ander gezegde dat op spelden stond die de adel veelal droeg:

met als opschrift:

jusque a porter la besac

Dit betekent: “tot aan de bedelstaf”.

Te bedenken is dat deze penning uit 1564/1566 stamt, en de kwestie onafhankelijkheid was nog niet een uitgemaakte zaak. Men trachtte zaken nog “binnen de rechtsstaat”² van toen, op te lossen.

Dit wordt herhaald in het Plakkaat van Verlatinghe:

Dit recht hebben zij te meer als ze hun vorst niet met vreedzame middelen van zijn tirannieke neigingen hebben kunnen genezen

Er zit uiteraard enige tijd tussen 1566, het jaar van deze spelt, waarin de geestuiting: tot aan de bedelstaf in het teken stond van “trouw aan de koning”, dat wil zeggen: trouw aan de Koning van Spanje. Dit wordt ook genoemd in het Wilhelmus:

Den Koning van Hispaniën heb ik altijd geeerd.

Dan hebben we in 1574, dus 8 jaar later, onder het mom van anti-katholicisme, en dat betrof dus ook zijne meest katholieke majesteit: Flipje-2: we zetten alles op alles om je weg te jagen.

En dan 7 jaar later in 1581: verschijnt het plakkaat van Verlatinghe waarin gesteld wordt:

We hebben gefaald om Flipje met geweldloze manieren tot rede en inkeer te brengen. En dus rest, ter bescherming van onze natuurlijke vrijheid, niets anders dan tot aan het gaatje gaan.

Het is natuurlijk een schoffering en een volledige omdraaiïng dat hedentendage deze beeltenis wordt uitgedeeld als prijs aan mensen in het buitenland en als onderdeel van het politieke deug-narratief, terwijl deze zelfde regering hier ten lande de rechtsstaat en democratie de nek omdraait als onderdeel van de deug-politiek: Agenda 2030 en WEF-contracten³.

Neem notie van het aantal pijlen. Dit verwijst feitelijk naar de “Unie van Utrecht”, waarin 17 Nederlanden verenigd zijn, grofweg: de huidige BENELUX.

Dit maakt meteen duidelijk dat men niet slechts besefte waar men vandaan kwam, maar ook welke bedoelingen achter deze stap zaten: nu zijn het er 7, de andere 10 zijn welkom. Echter, de wirwar van belangen van de diverse standen, gewesten, steden, en niet in onaanzienlijke mate, de strategische bewegingen van de diverse veldheren, zij die staatsgezind of Koningsgezind (Philips II) maakte dit proces van bontgenootschap tot een schaakspel van epische proporties.

Deze bedoeling leeft nog steeds maar faalt telkenmale, tenzij de verbanden los blijven (Aansluiting bij de Republiek, veroveringen, landruil, Koninkrijk verliest de Zuidelijke Nederlanden, Vlaamse aansluiting bij Nederland).

En laten we wel zijn: met 7 had de Republiek al genoeg amok in te tent. Laat staan 17 van de rebelse Staten. Je kan nog beter katten gaan hoeden en drijven!

Het brengt echter wel een belangrijk aspect naar voren, dat de Republiek maar slecht kon oplossen: Hoe ga je om met belangen van de 7 staten die soms lijn recht tegenover elkaar stonden, en waarbij, met name Holland en Zeeland, qua geldelijke invloed, de boventoon voerden? Hoe zorg je ervoor dat je de uitvoerende macht beperkt? En hoe hou je de Adelijke Omes uit andere landen op afstand?

Juist vanwege het feit dat deze verschillen er waren, konden ambitieuze mannen hun agenda keihard erdoor drukken. Deze zwakheid werd, naast Thomas Jefferson, ook opgemerkt door de mensen achter de omwenteling van 1795, en de verdeeldheid die er onder hen was ten aanzien van de eenheidsstaat versus federalisme. Dat laatste moest wijken onder druk van de Fransen⁴.

Het grondgebied van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden:

---

Voetnoten:

---